De geschiedenis van het gehucht Riel

Het aloude gehucht Riel behoorde tot voor kort bij de gemeente Geldrop en was een van de zes gehuchten die de voormalige gemeente Zesgehuchten uitmaakten. Het dorp Zesgehuchten heeft een zeer vreemde geschiedenis, aangezien het gerechtelijk een onderdeel was van de heerlijkheid Heeze-Zesgehuchten en kerkelijk to Geldrop behoorde. De tienden van Zesgehuchten, onder andere die van Riel, kwamen toe, voor de heft aan de heer van Geldrop en voor de helft aan de Landcommanderie van de Duitse orde te Aldenbiezen (B), die het patronaatsrecht over de kerk van Gedrop bezat. Deze tienden waren leenroerig aan de hertog van Gelre, terwijl de gronden, waarvan een tiende deel der opbrengst werd afgestaan, toebehoorden aan de boeren die in de heerlijkheid Heeze-Leende-Zesgehuchten woonden en als zodanig bewoners waren van de heerlijkheid, die leenroerig was aan de hertog van Brabant.

Kortom de geschiedenis van dit gebied is zeer complex en uit het verdere verhaal zal blijken dat de huidige toestand en vorm van Riel evinmin een open boek is. We zullen namelijk zien dat de driehoekige vorm van het plein op Riel weinig te maken heeft met de zo typische zeer oude driehoekige pleinen in andere barbantse dorpen en gehuchten. Het plein van Riel is een situatie die op toevallige wijze pas later ontstond.

Riel is zonder meer een erg oud gehucht. De oudste gegevens gaan terug tot de late middeleeuwen. Archeologische gegevens zijn nog te beperkt om iets naders te zeggen over de vroegste nederzetting. De oudste bewoning die we schriftelijk kunnen aantonen moeten we situeren op een hooggelegen pleistocenen dekzandrug. Plaatselijk werd deze hoogte "de Donck" genoemd, hetgeen overeenkomt met andere vroege nederzettingen. De Donck lag in het zuidelijk gedeelte van Riel, daar waar we ook een dikke eslaag tegenkomen.

Langs de Donck stroomde een beekje dat de naam "de Lakerloop" droeg. Momenteel is dit slechts een droog slootje langs een oud perceel. Op de overige percelen treffen we het niet meer aan. Op de Donck lagen enkele huizen, waarvan de hoeven van de Heilige Geest (d.i. Armbestuur) van 's-Hertogenbosch het meest belangrijkst waren. Deze komen we in de archieven van deze Bossche instelling tegen vanaf 1306. Dit is tevens de oudste schriftelijke vermelding van bewoning binnen Zesgehuchtens grondgebied.

Nabij de H. Geesthoeven lagen de meeste huizen, terwijl momenteel de huizen gericht zijn op de Rielse dijk. Deze verschuibing moeten we dateren omstreeks 1750. Vijf van de totaal circa twaalf huizen die daar lagen, werden rond die tijd gesloopt en niet meer opgebouwd, terwijl twee andere huizen onbewoond bleven. De meeste nieuwbouw, aan het einde van de 18e eeuw, vond plaats nabij de Rielse dijk.

Tekst: Jean Coenen, 1987

De historie van Riel, door Jean Coenen, 1987

Overzicht
De geschiedenis van het gehucht Riel
De belangrijkste gebouwen op Riel
De wegenstructuur rondom Riel
De landerijen rondom Riel
De huidige historische overblijfselen
De buurtschap de Putten
De toekomst van de bestaande bebouwing